Muziek voor de Allerkleinsten

Met gitaar en stem rust bieden aan de allerziektste en allerkleinste te vroeg geboren baby’s op de Intensieve zorgafdeling van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG), dat is wat de Anne-Greet Ravensbergen het liefst doet. Tussen alle piepjes van medische apparatuur, couveuses en hartmonitoren brengt deze 26-jarige muziektherapeut met haar gitaarspel een voorzichtige, ontspannen glimlach op de lippen van ouders én van hun doodzieke kindjes. Anne-Greet creëert een eigen wereld binnen het ziekenhuis waarbij er even niet gedacht wordt aan leven en dood en wel of niet aanslaande behandelingen, maar waarbij alles even vergeten mag worden.

Na een minuut of tien is de muziektherapie voorbij. De realiteit keert terug en de zorgen zijn er weer. De rust was tijdelijk. Deze afdeling in het UMCG is op dit moment de enige plek waar te vroeg geboren baby’s in Nederland een muziektherapeutische behandeling kunnen krijgen. Anne-Greet en haar collega’s zien de positieve impact die het op de baby’s en hun ouders heeft en strijden voor erkenning voor deze onconventionele aanpak. Alleen, zie die maar te krijgen in de drukke en chaotische buitenwereld vol korte aandachtsspannes, belangen en regels.

In Muziek voor de Allerkleinsten neem ik, Sammie Leermakers, de kijker mee op de couveuseafdeling van het UMCG. Ik ben bij de therapiesessies van Anne-Greet en volgt haar in haar gesprekken met ouders en collega’s. Muziek voor de Allerkleinsten is een muzikale, poëtische documentaire waarin muziek aantoont voor de verlichting van een toekomst te zorgen en waarin de wereld van de couveusekinderen en die van de grotemensenwereld elkaar kruisen.

"Muziek voor de Allerkleinsten is een muzikale vertelling waarin de auditieve vorm leidend is. Het zijn niet de woorden maar de klanken die de verbinding maken."

Tijdens het groeien in de baarmoeder hoort het kind al geluiden, muziek en klanken. Het ontwikkelt muzikale herinneringen die, wanneer deze gehoord worden na de geboorte, zorgen voor herkenning en geborgenheid tussen ouder en kind. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat muziek zorgt voor groei en verdere ontwikkeling van het babybrein.

Een baby die prematuur geboren wordt, is nog niet volgroeid. Muziek prikkelt de hersenen en laat het baby’tje ontspannen, wat voor een stabiel zuurstofgehalte zorgt, waardoor er minder medicatie nodig is. Op langere termijn draagt deze vorm van muziektherapie bij aan het geconcentreerd leren drinken met als gevolg toename van gewicht, waardoor de opnameduur op een Intensive Care verkort kan worden. Naast deze medische vorderingen verlaagt de therapie stress, verbetert het het slaapritme en leidt het tot minder huilen.

Het mooie van muziek is dat het een hele simpele en laagdrempelige, inzetbare manier is om mensen te kunnen verbinden. Het is een tijdelijk hulpmiddel dat even de aandacht kan afleiden en een positieve impact heeft op de groei van de couveusekinderen.

Een baby kan niet praten en zich niet uiten in woord. Voor een zieke baby in de couveuse is dit nog erger, omdat deze zieke kindjes niet tegen hun ouders kunnen vertellen wat ze doormaken. De ouders voelen ook onmacht, zij weten namelijk niet wat hun kindje voelt en hoe ze het kunnen helpen. Daarom is muziek het communicatiemiddel van deze film.

Tijdens mijn eerste bezoek aan de NICU (Neonatale intensive care unit) in Groningen, waar ik Anne-Greet voor het eerst zag spelen, stond mijn wereld voor even stil. Wat voelde het bijzonder om deze, voor mij nog onbekende, wereld van dichtbij mee te mogen maken. Bijzonder maar ook moeilijk, om die veel te kleine wezentjes vol onmacht en vechtend voor hun leven in een couveuse te zien liggen.

Een gitaar naast een couveuse geeft een vervreemd en ongewoon beeld. Tegelijkertijd is het zo simpel, zo mooi. Klein en kwetsbaar. Tijdens de eerste klanken werd ik helemaal het moment ingezogen. Ik was daar op dat moment en vergat alles om mij heen.

Het was een bijzondere ervaring, die in contrast staat met het moment dat je weer naar buiten stapt. De ‘grote wereld’ in, een wereld waar alles doorgaat en iedereen bezig is. Het voelde alsof ik iets heel speciaals had meegemaakt, een belangrijk moment waar niet iedereen letterlijk en figuurlijk bij stil staat.

En ik wist, met dat gevoel in mij, dat de verhalen van deze afdeling gedeeld moesten worden.