Hoi! Ik ben Vincent Sparreboom en ik studeer dit jaar af aan de HKU met de documentaire At the feet of my mother. Ik vertel je hier graag meer over mijn afstudeerproject.

Kinderen zijn van nature loyaal aan hun ouders. Ze hebben immers hun leven aan hen te danken. Maar wat als ouders hun rol als ouder niet (volledig) kunnen vervullen? Het kind voelt de tekorten van de ouder haarfijn aan, en gaat dan voor de ouder zorgen. Zo ontstaat een omgekeerde ouder-kind relatie. Dit wordt ook wel parentificatie genoemd.

In mijn vorige film Mama Mania onderzocht ik de relatie tot mijn eigen moeder, die een bipolaire stoornis heeft. De film laat zien hoe mijn moeder tijdens een manische episode verwikkeld raakt in een dating scam, en hoe ik haar voor dit gevaar probeer te behoeden. Parentificatie was hierin een onderliggend thema. Nu ik mijn eigen verhaal gedeeld heb, wil ik met deze nieuwe film parentificatie verder onderzoeken door een verhaal te vertellen over andere mensen met een vergelijkbare familie-achtergrond.

Parentificatie kan ontstaan in allerlei situaties; bijvoorbeeld als een van de ouders verslaafd is, of een psychische stoornis heeft (KOPP/KOV). Soms is er sprake van letterlijke zorg van het kind voor de ouder, soms zorgt een kind alleen op emotioneel vlak voor de ouder. Vaak komen beide tegelijk voor. Maar altijd is er een aanpassingen van het kind naar de behoeften van de ouder.

De zorgrelatie die geparentificeerde kinderen ontwikkelen in hun jeugd beïnvloed alle relaties die ze in hun volwassen leven aangaan. Door de hypergevoelige "voelsprieten" die ze hebben ontwikkeld zijn ze constant afgestemd op de emoties van de ander, en vinden het vaak moeilijk om voor zichzelf op te komen en hun eigen wensen en verlangens te formuleren.

In de film volg je het verloop van een familieopstelling waarin parentificatie het leidend thema is. Door de nauwgezette blik op het gezicht van Lucien, die de therapie ondergaat, voel je mee met zijn emotionele reis langs angst, woede en verdriet. In het contact met de andere deelnemers weet hij – met de nodige innerlijke weerstand - eindelijk uiting te geven aan deze lang onderdrukte gevoelens. Zo komt Lucien in de film langzaam tevoorschijn: “Ik heb mezelf m’n hele leven al verstopt. Ik treed nu naar buiten, dit is wie ik ben.”

Parentificatie is ontzettend wijdverbreid: maar liefst 1 op de 4 kinderen krijgt er mee te maken. Dat we er nog nauwelijks iets over weten, komt doordat we niet met een “systemische” lens naar mentale gezondheid kijken. In de GGZ worden mensen als individuen behandeld, met individuele problemen en stoornissen. Dit terwijl veel psychisch lijden ontstaat in relatie tot anderen. Met deze film wil ik een bijdrage leveren aan dit nieuwe, systemische perspectief. We moeten kijken naar trauma en relaties, i.p.v. naar stoornissen. Ik geloof in de heelheid van de mens: als we ons trauma maar aan durven kijken, kunnen we ook onze weg in het leven vinden. We hoeven het niet te laten bij symptoombestrijding, zoals je voor depressie een verdovend pilletje krijgt. We kunnen het probleem bij de wortel aanpakken. Een familieopstelling is een van de technieken die dit inzichtelijk maakt.